Górne drogi oddechowe - ćwiczenia po angielsku

Jeśli chcielibyśmy wartościować układy narządów, to układ oddechowy jest jednym z ważniejszych. Dowodów jest wiele: jedną z pierwszych czynności na miejscu wypadku jest sprawdzenie ruchów oddechowych ofiary. Nie możemy również na dłużej powstrzymywać się od oddychania. Tak więc warto wiedzieć, jak zbudowany jest nasz układ oddechowy!
Zestaw interaktywnych ćwiczeń ułatwiających poznawanie budowy układu oddechowego udostępniony jest na stronach wydawnictwa McGraw Hill.

POZIOM: 2

Z czynnościowego punktu widzenia układ oddechowy możemy podzielić na drogi doprowadzające/odprowadzające powietrze oraz powierzchnię wymiany gazowej.

Innymi słowy możemy powiedzieć, że dwie podstawowe (ale nie jedyne!) czynności układu oddechowego to doprowadzenie tlenu do powierzchni wymiany gazowej (w płucach) i sama wymiana gazowa.

Z anatomicznego punktu widzenia drogi oddechowe można podzielić na górne i dolne drogi oddechowe.

• Górne drogi oddechowe tworzy jama nosowa wraz z zatokami przynosowymi oraz gardło.
• Dolne drogi oddechowe tworzy krtań, tchawica i drzewo oskrzelowe rozgałęziające się w płucach.

Powierzchnię wymiany gazowej tworzą oskrzeliki oddechowe i pęcherzyki płucne zbudowane z nabłonka jednowarstwowego płaskiego. To już zagadnienia histologiczne.

Prześledźmy zatem drogę jaka przebywa w górnych drogach oddechowych.

Górne drogi oddechowe

Zadanie do wykonania: Górne drogi oddechowe (Część 1)

Na rycinie widać przekrój przez głowę i szyję.

Wdychane powietrze trafia do jamy nosowej nasal cavity przez nozdrza zewnętrze nostrils. W pierwszej części jamy nosowej, tzw. przedsionku vestibule rosną krótkie, sztywne włosy guard hairs. Trzy małżowiny nosowe nasal chonchae: górna superior, środkowa middle i dolna anterior dzielą jamę nosową właściwą na trzy główne przewody nosowe nasal meatuses. Z jamą nosową ściśle są związane zatoki przynosowe paranasal air sinuses, będące przestrzeniami w kościach czaszki. Na rycinie zaznaczona jest zatoka klinowa sphenoidal sinus. Widoczna jest równiez zatoka czołowa frontal sinus. Jamę nosową od jamy ustnej oddziela podniebienie, składające się z dwóch części: kostnego podniebienia twardego hard palate oraz podniebienia miękkiego soft palate. Jamę ustną wypełnia język tongue. Widoczny jest również przekrój przez żuchwę mandible. Z jamy nosowej wstępnie ogrzane, nawilżone i oczyszczoone powietrze trafia do gardła pharynx, wspólnego odcinka dróg oddechowych i pokarmowych. Zarówno z wdychanym powietrzem jak i pobieranym pokarmem do organizmu trafia olbrzymia liczba różnorodnych, potencjalnie niebezpiecznych drobnoustrojów (grzynów, bakterii, wirusów). Jedną z barier obronnych przeciwko nim stanowi tkanka limfatyczna tworząca migdałek gardłowy pharyngeal tonsil, migdałki językowe lingual lonsils oraz migdałki podniebienne palatine tonsils. Z gardła wdychane powietrze trafia do krtani pharynx. Elementem zapobiegającym dostawaniu sie kęsu pokarmu do dolnych dróg oddechowych jest ruchoma chrząstka krtani -  nagłośnia epiglottis. Z krtani powietrze przedostaje się do tchawicy trachea.

Zadanie do wykonania: Górne drogi oddechowe (Część 2)
Na przekroju widoczne są struktury tworzące drogi oddechowe jak również wchodzące w skład układu pokarmowego.

Przez parzyste otwory nazywane nozdrzami zewnętrznymi nostrils powietrze dostaje się do jamy nosowej nasal cavity. Pierwsza część jamy nosowej (przestrzeni!) została nazwana przedsionkiem jamy nosowej nasal vestibule. Granicę przedsionka i jamy nosowej właściwej wyznacza miejsce przejścia skóry w błonę śluzową nosa. To tu znajdują się sztywne, krótkie (czasami dłuższe...) włosy przydające się przy wstępnym oczyszczaniu powietrza. Chronią one przed dostaniem się do dróg oddechowych większych cząstek zawieszonych w powietrzu (na przykład owadów). Za granicę tylną jamy nosowej uznaje się nozdrza tylne choanae (posterior nasal apertures). 

Ze ściany bocznej jamy nosowej uwypuklają się trzy małżowiny nosowe nasal chonchae. Przestrzenie pod nimi nazywa się przewodami nosowymi meatuses. Odpowiednio:

• pod małżowina nosową górną superior nasal concha znajduje się przewód nosowy górny superior nasal meatus, 
• pod małżowiną nosową środkową middle nasal concha znajduje się przewód nosowy środkowy middle nasal meatus, 
• a pod małżowiną nosową dolną inferior nasal concha znajduje się przewód nosowy dolny inferior nasal meatus.

Na rycinie zaznaczona jest również zatoka czołowa frontal sinus, w rzeczywistości będąca rozszerzeniem jamy nosowej wpuklającym się do kości czołowej oraz zatoka klinowa sphenoidal sinus, mieszcząca się w kości klinowej.

Wspólnie z wdychanym powietrzem opuszczamy jamę nosową przez wspomniane wcześniej nozdrza wewnętrzne i dostajemy się do kolejnej przestrzeni - gardła. Na ścianie bocznej gardła ma ujście trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza) auditory tube. Podniebienie miękkie wspólnie z języczkiem uvula zapobiega przedostawaniu się kęsów pokarmu do części nosowej gardła.

Pamiętam z dzieciństwa sytuację kiedy przy wspólnym śniadaniu z kuzynem wybuchnęliśmy śmiechem. Pech chciał, że było to w tym samym czasie kiedy piłem kakao. Właściwie nie pech... doświadczenie to jednoznacznie udowodniło, że jama ustna poprzez gardło jest połączona z jamą nosową. Pokazało również ważne znaczenie podniebienia miękkiego podczas połykania.

Z gardła, poprzez głośnię glottis, będąca częścią krtani larynx, powietrze kierowane jest do tchawicy trachea. Wydychane powietrze powodujące wibracje fałdów głosowych vocal cords jest podstawą wydawania dźwięków.


Na rycinie zaznaczone są również struktury tworzące układ pokarmowy: warga górna upper lip, warga dolna lower lip oraz przełyk oesopgagus.

Zadanie do wykonania: Podział anatomiczny gardła 

Część gardła łącząca się z jamą nosową nosi nazwę części nosowej gardła nasopharynx. Część gardła do której otwera się jama ustna nosi nazwę części ustnej gardła oropharynx. Krtań otwiera się do części krtaniowej gardła laryngopharynx. Tu też gardło przechodzi w przełyk.

Powyższy opis to nie tylko sztuczny podział - w rzeczywistości poszczególne części gardła różnią się budową wyściełającego je nabłonka.