Auto-audio-book, czyli poczytaj sobie sam

Czasami liczba faktów do zapamiętania na zajęcia z anatomii może przytłoczyć nawet najtęższe umysły. Niektórym wystarcza jednokrotne przeczytanie tekstu, inni muszą "powalczyć" trochę dłużej. Co zatem zrobić, aby uczenie się było łatwiejsze?  Niestety, nie ma jednej dobrej odpowiedzi na to pytanie, ale istnieje zestaw technik, które w niektórych przypadkach mogą pomóc pewnym osobom. Jedną z nich jest "auto-audiobook".

Technika dla słuchowców

Mózg lubi przyjmować informację multimodalne, ale często preferuje jeden kanał informacji, np. słuchowy (porównaj test VARK). Możliwość odsłuchania podręcznika wydaje się bardzo atrakcyjna. Osobiście nie spotkałem się z podręcznikiem do anatomii w postaci słuchowiska (poprawcie mnie, jeżeli takowe istnieją), ale stosowałem inną technikę - czytałem sobie sam.

Tekst z podręcznika lub z własnych notatek można z łatwością nagrać za pomocą systemowego rejestratora dźwięków (na PC) lub bezpośrednio na smartfona. Plik dźwiękowy odtworzyć będzie można np. w drodze na uczelnie, podczas biegania czy też relaksu przy kominku. Pliki warto nazywać identycznie jak rozdziały w notatkach pisanych. Pliki można organizować w folderach, dzięki czemu łatwiej będzie je można znaleźć w przyszłości. Warto też sięgać do tych samych auto-słuchowisk w pewnych odstępach czasu.

Przy czytaniu ważne jest to, aby starać się zrozumieć tekst, który się czyta, aby odpowiednio intonować zdania. Słuchanie samego siebie początkowo wydaje się trochę żenujące, ale z łatwością można przywyknąć do tembru swojego głosu.

Polecam tę technikę, gdyż samo tworzenie pliku dźwiękowego jest już dobrą metodą uczenia się. Zachęcam też Was do dzielenia się w komentarzach swoimi technikami uczenia się anatomii.

Piękno ludzkiego ciała - piękno anatomii

Wydawnictwo Thieme, wydawca popularnego atlasu Prometheus, również dostępnego w polskiej wersji językowej, znakomicie promuje swój produkt. Łączy wysokiej jakości ryciny pochodzące z tego atlasu ze znakomitymi zdjęciami. Już kiedyś opisywałem tę kampanię reklamową, ale teraz dostępne są kolejne zdjęcia. Kilka z nich poniżej.

Więcej zdjęć do pobrania jako tapety na pulpit w różnych rozmiarach: https://www.thieme.de/viamedici/anatomie-26989/a/prometheus-wallpaper-29196.htm

Piękne, czyż nie?

Anatomage

Poznawanie anatomii człowieka jest najskuteczniejsze jeśli ma się możliwość eksploracji rzeczywistego ciała. Tym, którym nie dane jest ten typ studiowania z pomocą może przyjść stół anatomiczny - Anatomage.

Wirtualny stół anatomiczny umożliwia poznawanie anatomii człowieka przy użyciu komputerowo wygenerowanego obrazu ludzkiego ciała. Umożliwia on pełną interakcję uczącego się i pozwala na zbliżanie, oddalanie, przecinanie, wycinanie, obracanie zarówno całego ciała jak i poszczególnych narządów.

W rzeczywistości stół ten to dwa duże wyświetlacze dotykowe oferowane z odpowiednim oprogramowaniem. Czy to najlepsze rozwiązanie do Laboratorium Anatomicznego? Osobiście przeznaczyłbym taką kwotę na zakup plastynatów. Ale nie narzekałbym, gdyby ten gadżet znalazł się w moim Labie.

Anatomia przyszłości - Microsoft HoloLens

Ciało ludzkie jest trójwymiarowe. Można nawet powiedzieć, że jest czterowymiarowe - bo nie tylko zorientowane jest w trójwymiarowej przestrzeni, ale także zmienia się w czasie. Żaden komputer z płaskim ekranem nigdy nie będzie w pełni w stanie oddać złożoności trójwymiarowego obiektu jakim jest nasze ciało. Z pomocą przy rozwiązaniu tego problemu może przyjść Microsoft HoloLens.

Jak na razie dostęp do takiego rozwiązania wydaje się pieśnią przyszłości... dalekiej przyszłości. Dodatkowo cena takiego zestawu jest poza zasięgiem finansowym nawet dużych instytucji naukowych, nie wspominając o indywidualnych użytkownikach. Wydaje się jednak, że to krok w dobrym kierunku.

Potencjalne zastosowanie w nauczaniu/uczeniu się anatomii wydaje się wręcz nieograniczone. Z łatwością będzie można ekstrahować obrazy poszczególnych układów, mięśni czy narządów wewnętrznych. Technika umożliwi obrazowanie procesów fizjologicznych i patologicznych zachodzących w organizmie ludzkim. Wreszcie łatwo wyobrazić sobie trening profesjonalistów na takim sprzęcie.

Jednakże jest coś, czegoś nie uda się wiernie oddać w tych komputerowo generowanych modelach: nie da się oddać rzeczywistej konsystencji poszczególnych tkanek i organów.

Układ chłonny w ośrodkowym układzie nerwowym

Nie tak dawno przez media przelała się fala informacji na temat odkrycia związku między układem limfatycznym a mózgiem (np. tu). W rzeczywistości nie do końca chodzi o bezpośrednie połączenie z samym mózgiem, ale udało się udowodnić istnienie naczyń limfatycznych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Jak donoszą autorzy listu (Louvelau et. all, 2015) do redakcji Nature, udało im się zidentyfikować typowe naczynia limfatyczne wokół głównych zatok opony twardej. Piszą oni:"Odkrycie układu chłonnego ośrodkowego układu nerwowego może wymagać ponownej oceny podstawowych założeń neuroimmunologii i jednocześnie rzuca nowe światło na etiologię chorób neurodegeneracyjnych związanych z zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego."

Nowo odkryte naczynia limfatyczne widoczne są jako czerwone obszary wokół zatok opony twardej (na zielono).

W odpowiedzi na te doniesienia Mezey and Palkovits przypomnieli, że opis naczyń limfatycznych opony twardej został opublikowany już w roku 1869, a potem także w latach 40-tych i 60-tych dwudziestego wieku. Niestety, przeszły one do historii bez większego echa.

Odkrycie to może wpłynąć na zmianę rycin obrazujących układ chłonny.

Propozycja zmian w rycinie pokazującej najważniejsze naczynia chłonne organizmu człowieka. Zwróć uwagę na obecność naczyń limfatycznych wokół mózgu na rycinie po prawej stronie.

Memorix - Skrypt anatomiczny

Jak często zastanawiacie się, co rzeczywiście jest ważne w anatomii? Jak często zastanawiacie się, co jest niezbędne do nauczania się tego przedmiotu, a co jest jedynie zbędnym balastem? Czy zastanawiacie się czasami, ile rzeczywiście podręczników i atlasów anatomicznych rzeczywiście potrzebujecie?

Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytania.  Ale studenci kilku czeskich uniwersytetów postanowili wspomóc swoich kolegów studiujących medycynę i w taki oto sposób powstał Memorix - Skrypt do Anatomii.

Szeroki, (niestety nie pełny) dostęp do tekstu tego skryptu w języku angielskim:

Bardzo podoba mi się i dobór treści, i układ graficzny, i sposób na uczenie się anatomii zaprezentowany w tej książce.


Autorzy chcieliby również wydać inne wersje językowe, w tym polską. I myślę, że to zadanie dla kogoś z Was. Bo czemu by nie przetłumaczyć podręcznika?

Więcej informacji: http://www.memorix.cz/

Tętnice kończyny górnej - BioDigital Human

Trójwymiarowe aplikacje anatomiczne są coraz lepsze. Znakomitym przykładem jest darmowe rozszerzenie do Chrome BioDigital Human.

Wybrałem tętnice kończyny górnej. Poprawnie prezentuje najważniejsze naczynia krwionośne. Mimo że ma pewne problemy w okolicy łokciowej, to prezentuje się wyjątkowo dobrze.

"Gray's Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice" - opis podręcznika

Jeśli informacje w Bochenku lub Clinically Oriented Anatomy wydają Ci się zbyt ogólne i chciałbyś jeszcze bardziej pogłębić swoją wiedzę anatomiczną to wówczas warto sięgnąć po Gray's Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. Co ważne - nie wersję dla studentów, ale po tzw. "Dużego Graya".

Okładka 40 edycji Gray's Anatomy.

Wydanie to (czterdzieste, rok 2011) jest znakomitą kontynuacją ponad 150-letniej tradycji podręcznika Graya. Już pierwszy rzut oka na ilustracje pokazuje, że jest on skierowany do bardziej zaawansowanego odbiorcy.

UWAGA:  Od 1 października 2015. dostępne jest nowe, 41 wydanie tego podręcznika. 

Poziom szczegółów zawartych w opisie pozwala na głębszą analizę struktur anatomicznych. Raczej nie polecałbym tego podręcznika dla początkujących, ale znakomicie sprawdza się on dla średnio zaawansowanych - osób, które odbyły już szczegółowy kurs anatomii i chciałyby się dowiedzieć czegoś więcej. 

Podręcznik łączy anatomię makroskopową z mikroanatomią, embriologią oraz współczesnymi technikami obrazowania. Szczegółowy opis anatomiczny wzbogacony jest anatomią czynnościową i przypadkami klinicznymi. Co ważne, nie tylko tymi najczęściej spotykanymi w praktyce klinicznej, ale również stosunkowo rzadkimi. 

Znakomity zespół autorski, na który składają się najlepsi anatomowie świata, jest gwarantem dobrego podręcznika. Mimo, że pozycja nie jest tania warto ją mieć na swojej półce. 

Zrób to sam: fiszki

Fiszki, czyli flashcards to jeden ze sposobów organizowania wiadomości, szczególnie przydatny jeżeli jest ich bardzo dużo. A podczas uczenia się anatomii ogrom materiału do opanowania bywa przytłaczający. Tworzenie (nie kupowanie!) własnych fiszek anatomicznych może okazać się ciekawym pomysłem na podsumowanie wiadomości.

Zrób to sam

Do wykonania fiszek wystarczy komputer z zainstalowanym edytorem tekstu, programem graficznym lub... PowerPointem. Ten ostatni posłużył do wykonania tych inspirujących fiszek.

Istnieje też inna, manualna metoda. Wystarczy zaopatrzyć się w niewielkie karteczki formatu ok. A5 -A6, kilka kolorowych długopisów i odrobinę talentu. Rysowanie swoich własnych diagramów/rycin/ schematów/rysunków/wykresów i opatrywanie ich swoimi komentarzami to znakomite narzędzie ułatwiające uczenie się. Niektórzy zajmują się komercyjnym rysowaniem fiszek i ich sprzedawaniem w internecie, ale jak już wspomniałem osobiście polecam tworzenie swoich własnych.

Zbiór fiszek

Rodzaje fiszek

Istnieją dwa główne rodzaje fiszek: 1)"informujące" i 2)"pytające".

1) Fiszki "informujące" to małe porcje wiadomości. Łatwe do zapamiętania, nie przeładowane graficznie, skupiające się wyłącznie na jednym temacie

Fiszka "informująca"

2) Fiszki "pytające" to takie zawierające pytanie na jednej stronie i prawidłową, modelową odpowiedź na odwrocie.

Fiszka "pytająca"

Zagrajmy!

Fiszki pytające mogą być bardzo przydatne przy powtórkach. Stawiając pytania i szukając na nie odpowiedzi bardzo skutecznie uczymy się. Dodatkowo stanowić mogą znakomite urozmaicenie grupowego uczenia się. Każdy z uczestników "Imprezy powtórkowej" przynosi swój zestaw fiszek pytających. Następnie wszystkie są mieszane, układane na stosie stroną z pytaniem do góry i można rozpocząć grę. Gra polega na zdobyciu jak największej liczby punktów. Uczestnik bierze fiszkę i odpowiada na pytanie. Za każdą pełną, satysfakcjonującą odpowiedź dostaje 2 punkty. za częściowo prawidłową - 1 punkt. Za nieprawidłową 0. Chodzi o zebranie jak największej liczby punktów. Oceniającymi są pozostali uczestnicy zabawy.

Przyjemnej gry!

P.S. Wszystkie zdjęcia pokazują fiszki zrobione przez jedną z moich studentek.

Fantastyczna podróż od zapłodnienia po narodziny

Aby pełniej zrozumieć budowę i funkcje dorosłego człowieka koniecznie należy zapoznać się z jego rozwojem osobniczym. Skomplikowane procesy rozwojowe, mnóstwo nowych i często dziwacznych nazw, trudne do zrozumienia relacje topograficzne powodują, że embriologia nie należy do najbardziej lubianych przedmiotów... A szkoda, bo to fascynująca podróż!

W pełniejszym zrozumieniu fenomenu rozwoju osobniczego może pomóc aplikacja Life in the womb.

http://www.lifeinthewombapp.com

Za pomocą kompletu ilustracji, znakomitych animacji i interaktywnych funkcji 3D aplikacja ta ilustruje wydarzenia 40 tygodni ciąży. Wystarczy zobaczyć ten film: http://youtu.be/dxu-ImR4n5Q 

Aplikacja dostępna jest na iPada.