Struktura ośrodkowego układu nerwowego

Jak w rzeczywistości wygląda mózg? Czy istota szara jest szara? Jak w rzeczywistości wygląda splot naczyniówkowy? To wszystkiego, i dużo więcej, zobaczyć można na stronie NEUROANATOMY I:

http://www.nan.upol.cz/neuro/index_en.html

To zbiór bardzo dobrych fotografii ośrodkowego układu nerwowego z opisem w języku angielskim i czeskim.

Każde zdjęcie jest starannie opisane, często dołączone są dodatkowe ryciny schematycznie. Struktury mają zwięzły opis, pojawiający się po kliknięciu na jej nazwę w menu bocznym lub na zdjęciu.

Poruszanie się po stronie ułatwia przejrzysty indeks.

Bardzo podoba mi się naturalne odtworzenie kolorów preparatów. Tak przecież wyglądają w laboratorium anatomicznym! Powiększenia pozwalają na bliższe przyjrzenie się niewielkim (przeważnie) strukturom czy naczyniom.

Proste ryciny schematyczne ułatwiają szybkie orientowanie się na fotografii, uwypuklając najważniejsze rzeczy. 

Lubię ten atlas. 

Dni Mózgu 2013: Móżdżek (część 3)

Część 1
Część 2

****************
Z czynnościami móżdżku zapoznaliśmy się w części 1 i 2 tej serii. Nadszedł czas, aby przyjrzeć się budowie móżdżku.
Budowa móżdżku

View more presentations or Upload your own.

Poetycki opis móżdżku wprowadzony w XIX wieku współcześnie nie ma większego znaczenia praktycznego i dlatego został pominięty w prezentacji.

Dni Mózgu 2013: Móżdżek (część 2)

Jeśli nie widziałeś poprzedniego wpisu - koniecznie zobacz cześć 1 tej serii.
************

Czynności móżdżku

Obserwacja uszkodzeń móżdżku umożliwiła nam zrozumienie jak istotne jest działanie móżdżku. W życiu codziennym móżdżek STALE KOORDYNUJE CZYNNOŚĆ MIĘŚNI.

Móżdżek jest nam potrzebny do normalnego funkcjonowania. Znakomitym przykładem z życia codziennego, pokazującym do czego potrzebny jest nam móżdżek, jest sięganie po książkę. Ruchy wykonywane podczas tej czynności zaklasyfikować można do trzech głównych typów:
1. Równowaga
2. Ogólne ruchy kończyn
3. Ruchy precyzyjne

Popatrz na ilustrację:

Sięganie po książkę na trudno dostępnej półce - znakomity przykład obrazujący czynności móżdżku. 

Móżdżek kontroluje (koordynuje) wszystkie trzy klasy ruchów.
1. Odpowiada za równowagę – żeby nie spaść z drabiny
2. Koordynuje generalne ruchy kończyn – żeby sięgnąć na odpowiednią półkę
3. Umożliwia płynne ruchy precyzyjne – żeby wyciągnąć palcami określoną książkę

Nie odpowiada za bezpośrednią inicjację ruchu lub za czynność określonej grupy mięśniowej.

Wracając do przykładu z pacjentami z poprzedniego wpisu - w zależności od stopnia i miejsca uszkodzenia móżdżku mieliby oni problemy z sięgnięciem po książkę. Zaczynając od problemów z równowagą, poprzez generalne ruchy kończyn, na sięgnięciu po książkę kończąc.
Objawy uszkodzenia móżdżku » funny quizzes Wszystkie powyższe to ogólne objawy uszkodzenia móżdżku.

Pomyśl teraz o sytuacji, w której podczas schodzenia ze schodów spodziewałeś jeszcze jednego stopnia – a go tam nie było?

Inaczej rozkładamy napięcie mięśniowe kiedy widzimy igłę, a inaczej kiedy chcemy ponieść młotek.
Inaczej przykładamy siłę, gdy spodziewamy się podnieść coś ciężkiego, a inaczej kiedy podnosimy coś lekkiego. Czasami nasze zamierzenie nie pokrywa się z rzeczywistością... Znasz takie uczucie?
Pomyśl teraz o rytmie podczas grania na instrumencie albo podczas śpiewania. A nawet rytmie, który utrzymujemy podczas mówienia. Pomyśl o głośności i płynność mowy.Te wszystkie czynności są regulowane przez móżdżek!

Albo sport. W zasadzie w wielu dyscyplinach sportowych ocenia się sprawność móżdżku...

Możemy także chwilowo "wyłączyć" koordynację móżdżkowa. Wystarczy wypić trochę więcej alkoholu...

Pijany nie jest w stanie utrzymać równowagi. Potocznie mówimy, że ktoś "zalał robaka" - to określenie również okaże się dla nas ważne.

Jak widać móżdżek odgrywa kluczową rolę w życiu codziennym. To on odpowiada za koordynację grup mięśniowych, efektem czego jest widoczna płynność ruchów.

********
Już wiemy ZA CO ODPOWIADA móżdżek. Wiemy, jak istotna jest dla nas ta struktura. Jednak ciągle nie wiemy JAK ON TO ROBI?
O tym już w następnym wpisie...

Dni Mózgu 2013: Móżdżek (część 1)

W ramach obchodów Tygodnia Mózgu publikuję pierwszy wpis z serii poświęconej móżdżkowi. Zachęcam do aktywnego zapoznania się z treścią!

Zasadniczym pytaniem osób zajmujących się badaniem ośrodkowego układu nerwowego jest: jak to działa?  Za co odpowiada dana struktura? Jakie są jej czynności (funkcje)? Jakie są relacje między nimi?


Jedną z klasycznych metod, pozwalającą nam dowiedzieć się, za co odpowiada dana struktura mózgowa jest porównanie zachowania się osoby zdrowej z zachowaniem osoby z uszkodzeniem danej struktury. Można także porównać czynność prawej i lewej strony ciała przy jednostronnych uszkodzeniach. Naukowcy stosują także modele zwierzęce, pozwalające na śledzenie czynności. Współcześnie znanych jest szereg wyrafinowanych metod molekularnych, farmakologicznych, obrazowania przy użyciu rezonansu magnetycznego czy rejestracji wyładowań pojedynczych neuronów. Lata badań i zaangażowanie wielu ludzi pozwalają nam na odkrywanie tajemnic tego organu. Ty również możesz dołączyć do grona osób zajmujących się poznawaniem układu nerwowego!

Chciałbym, abyś poczuł się jak pionier - obserwator i wykorzystał klasyczne metody obserwacji do wyciągania wniosków.

Uszkodzenia móżdżku

Uszkodzenie móżdżku powoduje zespół charakterystycznych objawów powiązany zwanych „zespołem móżdżkowym”. Obejrzyj poniższe filmy zwracając szczególną uwagę na zagadnienia wyszczególnione  w opisie.

Uszkodzenie móżdżku (Przykład 1) 
Na filmie zwróć uwagę na:

• Problemy z trafieniem do celu 
• Drżenie

Czy osoba na filmie ma uszkodzenie jedno- czy obustronne?

Uszkodzenie móżdżku (Przykład 2)

Na filmie zwróć uwagę na:

• Utrzymywanie równowagi
• Inicjację ruchu - czy chory może rozpocząć ruch?
• Precyzję wykonania ruvhu

Uszkodzenia móżdżku (Przykład 3)

Na filmie zwróć uwagę na:

• Początek ruchu
• Zdolność do wykonywania ruchów naprzemiennych
• Szybkość ruchu

Teraz odpowiedz na 5 pytań. Pomogą Ci one podsumować wiedzę i wyciągnąć wnioski z obserwacji. Komentarz do Twojej odpowiedzi pozwoli Ci uzyskać dodatkowe informacje dotyczące czynności móżdżku.

Uszkodzenia móżdżku » Quiz

************************

Z okazji Dni Mózgu 2013 będę publikował posty dotyczące móżdżku. Są one przeznaczone dla wszystkich zainteresowanych działaniem ośrodkowego układu nerwowego. Mam nadzieję, że ciekawe informacje znajdą tu zarówno licealiści chcący  dowiedzieć się na jakich zasadach działa mózg jak i studenci chcący pogłębić swoją wiedzę.

Cel:

Czyli po co to wszystko?

Zrozumienie zasady działania móżdżku w oparciu o  jego budowę i połączania

Efekty:

Czyli co powinieneś umieć po prezentacjach przygotowanych na Dni Mózgu 2013:

Kategoria niższa (odtwarzanie wiedzy):

• Opisać budowę anatomiczną oraz podział funkcjonalny i filogenetyczny móżdżku
• Wymienić czynności poszczególnych części móżdżku
• Scharakteryzować połączenia aferentne i eferentne móżdżku

Kategoria wyższa (stosowanie wiedzy)

• Wyjaśnić rolę móżdżku w kontroli ruchów
• Wyjaśnić funkcje móżdżku na różnych poziomach organizacji morfologicznej
• Interpretować objawy uszkodzenia móżdżku

************************

Zapraszam do komentowania.

Opłucna

Opłucna to cienka, błyszcząca błona surowicza ograniczająca jamę opłucnej. Niby proste, a przysparza wielu problemów.

Układ oddechowy - komplet prezentacji

Opłucną można wyobrazić sobie jako balon. Ścianka balonu to właśnie opłucna.W środku balonu zamiast powietrza mamy płyn surowiczy, nazywany płynem opłucnowym.

Ryc. 1. Opłucna porównana do balonu wypełnionego płynem.
Ścianka balonu to opłucna. Przestrzeń ograniczona ścianką to jama opłucnej. Jama całkowicie wypełniona jest płynem opłucnowym.

W ściankę balonu, od strony zewnętrznej, wtłoczone jest  płuco (Ryc. 2; płuco lewe, z płatem górnym i dolnym). 

Ryc. 2. Opłucna płucna.
Granica opłucnej płucnej (jedna z moich ulubionych nazw!) zaznaczona jest delikatną czerwoną linią.

Jak widać jama opłucnej otacza płuco, jednakże płuco się w niej nie znajduje. Jamę wypełnia wyłącznie płyn.
Zastanów się, skąd się bierze płyn w jamie opłucnej?

Ta część opłucnej, która ściśle pokrywa płuco, łącznie z wypełnieniem szczelin międzypłatowych nazywana jest opłucną płucną (lub blaszką trzewną opłucnej). Na powierzchni zewnętrznej płuca jedynie wnęka nie jest pokryta opłucną. Pozostała część opłucnej nosi nazwę opłucnej ściennej (lub blaszki ściennej opłucnej).

Do pełnego obrazu stosunków widocznych na przekroju czołowym klatki piersiowej dodam ścianę klatki piersiowej (Ryc. 3). 

Ryc. 3. Opłucna ścienna.

Opłucna płucna i opłucna ścienna tworzą kontinuum. I zgodnie z definicją podaną na samym początku ograniczają jamę opłucnej.

W zależności sąsiedztwa opłucną ścienną można podzielić na kilka części:

• Opłucna żebrowa - wyściełająca ścianę klatki piersiowej. Ściślej mówiąc ta część opłucnej ściennej styka się z powięzią wenątrzpiersiową, a nie bezpośrednio z żebrami.
• Opłucna przeponowa - pokrywa górną część przepony. 
• Opłucna śródpiersiowa - tworzy boczne ograniczenie śródpiersia
• Osklepek opłucnej - wystaje ponad otwór górny klatki piersiowej, więc znajduje się już w obrębie szyi

Osklepek pokryty błoną nadopłucnową przylega do istotnych struktur anatomicznych. Jakich?

Ryc. 4. Części opłucnej

W jamie klatki piersiowej znajdują się dwie odrębne (nie łączące się ze sobą) izolowane (nie łączące się ze środowiskiem zewnętrznym) jamy opłucnej. Na przekroju poprzecznym (Ryc. 5) wyraźnie widać, że opłucna śródpiersiowa stanowi boczną granicę śródpiersia - przestrzeni w klatce piersiowej zajmowanej m.in. przez serce, wielkie naczynia i przełyk.

Ryc. 5. Przekrój poprzeczny klatki piersiowej - schemat. Widok od dołu. 

Jakie mogą być konsekwencje dostania się powietrza do jamy opłucnej?

 Zachyłki opłucnej

Miejsca, gdzie jedna część opłucnej ściennej przechodzi w inną część nazywa się zachyłkami.. Zazwyczaj są to głębokie  potencjalne przestrzenie, stanowiące rezerwę dla płuca powiększającego swoją objętość. Mogą one zostać częściowo (niektóre w całości) wypełnione przez płuco w czasie głębokiego wdechu.

Opłucna przeponowa i opłucna żebrowa częściowo stykają się ze sobą w miejscu gdzie przepona przylega do żeber (Ryc. 3).Opłucna żebrowa styka się z opłucną śródpiersiową w miejscu gdzie zawartość śródpiersia przylega do ściany przedniej klatki piersiowej (Ryc. 5). Opłucna przeponowa przechodzi w opłucną śródpiersiową (Ryc. 3). Dlatego odpowiednio wyróżniamy:

• zachyłek żebrowo - przeponowy (widoczny na ryc. 3)
• zachyłek żebrowo - śródpiersiowy (widoczny na ryc. 5)
• przedni (za mostkiem)
• tylny (do przodu od kręgosłupa)
• zachyłek przeponowo-śródpiersiowy (widoczny na ryc. 3)

Zachyłki widoczne są na rycinach lecz nie zostały oznaczone. Myślę, że nie będzie większego problemu z ich odnalezieniem.
Jakie potencjalne znaczenie kliniczne mają zachyłki?

Więzadło płucne

We wnęce płuca opłucna trzewna przechodzi w opłucną ścienną. Opłucna tworzy tu maczugowatego kształtu krezkę płuca. W części górnej, rozszerzonej, obejmuje ona na kształt rękawa korzeń płuca, czyli wszystkie "rury" wchodzące i wychodzące z płuca, tj. naczynia krwionośne i drogi oddechowe. W części dolnej, wąskiej, miejsce przejścia jednej opłucnej w drugą przedłuża się w kierunku dolnym i nazywane jest więzadłem płucnym (Ryc. 6.). Między obiema blaszkami więzadła płucnego (przednią i tylną) znajduje się tkanka łączna, naczynia i węzły limfatyczne oraz niewielkie żyły.

Ryc. 6. Więzadło płucne. Widok od przyśrodka.
Miejsce przejścia opłucnej płucnej w opłucną ścienną (odcięte) zaznaczone czerwoną linią kropkowaną.

Jak w trakcie rozwoju embriologicznego doszło do "wtłoczenia" płuca w opłucną?

Unerwienie opłucnej

Generalnie przyjmuje się, że opłucna płucna nie jest wrażliwa na ból. Odmiennie niż opłucna ścienna.

Czy podrażnienie opłucnej ściennej boli? Przekonać się można na oglądając film:

Ryc. 6. Zakres unerwienia czuciowego opłucnej.

Opłucna ścienna unerwiona jest przez nerwy somatyczne: nerw przeponowy i nerwy międzyżebrowe. Poszczególne części opłucnej ściennej unerwione są odpowiednio: 

• Opłucna żebrowa - nerwy międzyżebrowe
• Opłucna przeponowa - części dystalne przez nerwy międzyżebrowe, pozostała część przez nerw przeponowy
• Opłucna śródpiersiowa - jednorodnie unerwiona przez nerw przeponowy
• Osklepek opłucnej - unerwiony zarówno przez  nerwy międzyżebrowe jak i nerw przeponowy

Podaj drogę impulsu nerwowego z opłucnej śródpiersiowej do ośrodkowego układu nerwowego.